Trong lịch sử, nhờ có sự bảo trợ nghệ thuật của các cá nhân hoặc tổ chức mà các nghệ sỹ tiềm năng hoặc đang vươn lên có cơ hội trau dồi kỹ năng và sáng tạo ra các tác phẩm nghệ thuật có tầm ảnh hưởng toàn lịch sử. Trước kia sự bảo trợ đó xuất phát từ giới quý tộc và nhà giàu, và khó có thể tìm ra một nghệ sỹ, một nhà soạn nhạc, hay thậm chí một nhà văn, Âu châu có ảnh hưởng trước năm 1900 nào đó tạo dựng được tên tuổi mà không cần nhờ đến một nhà tài trợ hay một người bảo trợ nào…
…Ngay cả bây giờ, cũng thật khó mà tưởng tượng rằng nghệ thuật có thể phát triển thịnh vượng theo các xu hướng độc đáo mới khi không có sự đóng góp của các nhà bảo trợ hay các nhà từ thiện hào phóng, đặc biệt là ở các nước đang phát triển.
Sáu năm qua, Đan Mạch đã đóng một vai trò to lớn là nhà bảo trợ chính cho các loại hình nghệ thuật ở Việt Nam, hỗ trợ các nghệ sỹ mới nổi và cả những nghệ sỹ đã có tên tuổi trong hầu hết các lĩnh vực nghệ thuật và, thật ấn tượng là hỗ trợ cho cả lĩnh vực giáo dục nghệ thuật và cảm nhận văn học của trẻ em Việt Nam.
Điều này có được chủ yếu là nhờ công của Đại sứ Đan Mạch tại Việt Nam, Ngài Peter Lysholt Hansen.
Ngài Hansen đã ở Việt Nam sáu năm và tháng 8 năm nay ngài sẽ trở thành người đại diện chính của đất nước Đan Mạch tại Hàn Quốc. Tuy nhiên ngài khẳng định rằng sự thay đổi vị trí này không phải là dấu chấm hết cho mối liên kết giữa ngài và đất nước mà ngài đã yêu mến này. Sau khi kết thúc sự nghiệp ngoại giao bận rộn của mình, ngài sẽ trở về sống ở Hà Nội, tại nhà riêng ở Gia Lâm với người vợ Việt và ba người con.
Chính người cha đã khuyến khích ngài tham gia và quan tâm tới nghệ thuật, đặc biệt là sự cần thiết phải hỗ trợ ở cấp địa phương và phát triển, và chính ở lĩnh vực quan trọng này ngài Hansen và người Đan Mạch đã đem đến cho các nghệ sỹ Việt Nam hiện tại và tương lại một sự hỗ trợ phi thường, vô giá.
Trong những chuyến đi khắp Việt Nam, tôi đã luôn ấn tượng với những hỗ trợ hiệu quả mà chương trình hỗ trợ và phát triển quốc tế Đan Mạch DANIDA đem đến cho các nhóm nông thôn, nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững ở cấp cơ sở. Chương trình này được các nhóm cộng đồng liên quan đánh giá rất cao.
Cũng trên tinh thần đó, ngài Hansen đã xây dựng CDEF, Quỹ Phát triển và Trao đổi Văn hoá giữa Đan Mạch và Việt Nam.
CDEF thúc đẩy sự phát triển, chứ không phải là trình diễn, các loại hình nghệ thuật. Ban quản trị CDEF gồm năm người Việt từ Chính phủ và khối tư nhân, và bốn người Đan Mạch do ngài Hansen làm Chủ tịch. Chương trình tài trợ đầu tiên sẽ kết thúc trong năm nay và chính phủ Đan Mạch đã quyết định kéo dài chương trình này thêm 5 năm nữa.
Sự gia hạn này giúp cho dự án giáo dục mà ngài Hansen rất tâm huyết có thể được tiếp tục phát triển và củng cố. Chương trình Mỹ thuật cho trẻ em nhằm triển khai một chương trình giảng dạy mỹ thuật mới và một chương trình đào tạo giáo viên thông qua sự hợp tác giữa các giáo viên mỹ thuật của Đan Mạch và Bộ giáo dục tại Hà Nội. Chương trình hiện được thử nghiệm ở sáu tỉnh với mục tiêu hướng đến triển khai dần trong cả nước.
Hiện tại đây là sự hỗ trợ ở cấp cơ sở hiệu quả nhất!
Một dự án cho trẻ em khác đang được triển khai, và cũng đồng thời là dự án được ngài Hansen và các con ngài yêu thích, là dự án hợp tác giữa các chuyên gia Đan Mạch và các tác giả, các hoạ sỹ minh hoạ của Nhà xuất bản Kim Đồng để xuất bản những cuốn sách hấp dẫn trẻ em Việt Nam nhằm nuôi dưỡng trong các em niềm đam mê đọc sách từ nhỏ.
Mỗi năm CDEF nhận được hồ sơ xin hỗ trợ tài chính từ các nghệ sỹ ở khắp các lĩnh vực nghệ thuật và điều này có nghĩa là một số lượng lớn các nghệ sỹ, chủ yếu là các nghệ sỹ trẻ, có thể thoả sức phát triển theo những đường hướng mới, và hàng ngàn người Việt Nam được nhận những hướng dẫn và hỗ trợ từ các chuyên gia qua các buổi hội thảo, và khán giả Việt Nam có cơ hội được tham gia những trải nghiệm văn hoá đa dạng mà không hề tốn kém.
Nếu xem xét kỹ các dự án được phê duyệt và triển khai trong 5 năm vừa qua ta có thể thấy phạm vi tài trợ của CDEF rất rộng. Ví dụ trong năm 2009/10, người dân Việt Nam (và cả những người nước ngoài sống tại Việt Nam) được xem hoặc tham gia các hội thảo và các chương trình biểu diễn múa đương đại; các triển lãm nghệ thuật đương đại của các cá nhân hoặc nhóm hoạ sỹ người Việt có đủ điều kiện thời gian và vật chất để tập trung thử nghiệm và phát triển chuyên môn; những chương trình hợp tác giữa các nghệ sỹ nước ngoài và Việt Nam; các hội thảo và sự kiện âm nhạc từ các dàn hợp xướng cổ điển đến rock, jazz, hip hop, nhóm chơi các nhạc cụ bộ gõ, các chương trình hợp tác và biểu diễn về âm thanh môi trường; các hội thảo và biểu diễn sân khấu; các hội thảo về môi trường; và các buổi biểu diễn quần chúng ở quy mô rộng hơn, v.v…
Khi tôi yêu cầu ngài Hansen nêu tên những sự kiện mà ngài thấy thích nhất, tôi chợt nhận ra rằng câu hỏi này có phạm vi và chiều sâu quá lớn nên tôi đã sửa thành trong vòng 12 tháng qua và cuối cùng ngài đã nêu ra “Liên hoan Nghệ thuật đường phố”- một sự kiện kéo dài 2 ngày trong suốt chuyến Viếng thăm cấp quốc gia tới Việt Nam của Gia đình Hoàng gia Đan Mạch năm 2009 và chương trình “Hội tụ ánh sáng” của Đào Anh Khánh. Cả hai sự kiện đều thu hút một lượng lớn khán giả vốn thường không được tiếp cận với văn hoá phi thương mại.
Lại một sự hiệu quả nữa ở cấp cơ sở!
Ngài Hansen cũng đề cập đến dự án Phòng cấp cứu và cho rằng đây là một thử nghiệm rất đáng hài lòng nhằm cổ vũ những ý tưởng nghệ thuật đương đại táo bạo trong các nghệ sỹ trẻ. Ngài ví dự án này như là một phần của mục đích khuyến khích các nghệ sỹ và khán giá suy nghĩ sáng tạo hơn.
Nhớ đến kết quả thử nghiệm của những chương trình được tài trợ khác như Nghệ thuật Tương lai, tôi thực sự đánh giá rất cao những mạo hiểm mà ngài Hansen đã yêu cầu ban quản trị CDEF phải chấp nhận khi quyết định tài trợ những dự án đó.
Ngài Hansen cũng rất yêu thích hip hop và break dance vì chúng thu hút được thanh niên tham gia vào một hoạt động có sự pha trộn tuyệt vời với múa đương đại và tạo nên những màn trình diễn sôi động, như chúng ta từng thấy trong các chương trình hợp tác Đan Mạch đã diễn ra thành công. Ở những nước với dân số trẻ như Việt Nam thì khả năng có những hình thức nghệ thuật non trẻ xuất hiện và biến đổi là không thể tránh khỏi, nếu có được sự khuyến khích và tài trợ. Có thể thấy Ngài Hansen là một trong những người hiểu rõ rằng nghệ thuật là một quá trình phát triển và rằng cố gắng ép nó theo những ý tưởng và thực hành thông thường có thể sẽ khiến nó trở nên xa lạ với các khán giả và nghệ sỹ tương lai.
Cuộc thi Tài năng 2010 trong lĩnh vực Hội hoạ nhằm tìm kiếm những tài năng sáng tạo, độc đáo và khuyến khích sự cách tân – vốn là bản chất của CDEF – sẽ là một cái kết đẹp cho khoảng thời gian ngài Hanson làm nhà bảo trợ cho nghệ thuật Việt Nam, nhưng những điều mà ngài để lại sẽ còn sống mãi.
Ngài Hansen cũng nhận ra rằng những tài nguyên trực tuyến như Grapevine đóng một vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về văn hoá và sự tham gia của công chúng, và việc ngài ủng hộ tài trợ cho Grapevine để nó có thể đạt được mục đích trở thành một trang thông tin song ngữ cũng là một ví dụ khác về sự tâm huyết của ngài với nghệ thuật và người dân Việt Nam.
Do sắp rời Việt Nam (tạm thời), ngài Hansen sẽ được trao tặng huân chương cho những đóng góp của ngài và chính phủ Đan Mạch đối với các lĩnh vực phát triển và môi trường trong nhiệm kỳ công tác của ngài. Tôi ước rằng tôi có thể tặng ngài một phiên bản tượng trưng của chú chó ngao Đại Đan Mạch to lớn mà hiền lành, bởi với vai trò là một nhà bảo trợ cho nghệ thuật và văn hoá Việt Nam, ngài đã thực sự là một NGƯỜI ĐAN MẠCH VĨ ĐẠI.
now and then 